Pm Shri Yojana : भारत, तरुण आणि उत्साही लोकसंख्या असलेला देश, आपल्या भविष्यासाठी शिक्षणाचे महत्त्व जाणतो. Pm Shri Yojana (PM Schools for Rising India) ही योजना भारत सरकारने प्रत्येक मुलाला उच्च दर्जाचे शिक्षण मिळेल याची हमी देण्यासाठी सुरू केली होती. या प्रयत्नाचा उद्देश सध्याच्या शैक्षणिक आस्थापनांचे पुनरुज्जीवन करणे आणि राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण (NEP) 2020 ची उद्दिष्टे दर्शवणाऱ्या अनुकरणीय आस्थापनांमध्ये रूपांतरित करणे हा आहे.हा सखोल ब्लॉग लेख Pm Shri Yojana चे मूळ, मुख्य उद्दिष्टे, वैशिष्ट्ये, अर्जाची प्रक्रिया आणि भारताच्या शैक्षणिक वातावरणावरील संभाव्य परिणामांचा शोध घेतो.
आपल्या देशाचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी जुन्या शाळांचे आधुनिकीकरण आणि तरुणांना स्मार्ट शिक्षणाशी जोडण्यासाठी एक नवीन उपक्रम सुरू करण्याची घोषणा केली आहे. पीएम श्री योजना असे या उपक्रमाचे नाव आहे. शिक्षक दिनानिमित्त पंतप्रधानांनी सोमवार, 5 सप्टेंबर 2022 रोजी ट्विट करून पदार्पणाची तारीख जाहीर केली. त्यांनी या ट्विटमध्ये म्हटले आहे की, आज शिक्षक दिनी, मला एका नवीन उपक्रमाची घोषणा करताना आनंद होत आहे. प्राईम मिनिस्टर स्कूल फॉर रायझिंग इंडिया (PM-SHRI) योजनेंतर्गत संपूर्ण भारतात 14500 शाळा निर्माण केल्या जातील आणि सुधारल्या जातील. या सर्व राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरणाच्या (NEP) भावनेला मूर्त स्वरूप देणाऱ्या मॉडेल स्कूल असतील. तर, सरकारने पंतप्रधान श्री योजना का सुरू केली आहे हे जाणून घेण्यासाठी आमचा लेख पूर्ण वाचा.
Pm Shri Yojana Full Form (पीएम श्री योजना फुल फॉर्म)
सुमारे 14500 मोडकळीस आलेल्या शाळांना अपग्रेड करण्यासाठी पंतप्रधान मोदींनी भारतात प्रधानमंत्री श्री योजना सुरू केली आहे . ह्या योजनेचे संपूर्ण नाव प्रधानमंत्री स्कूल फॉर रायझिंग इंडिया स्कीम (PM Schools for Rising India Scheme) हे आहे.
Pm Shri Yojana काय आहे ?
या योजनेअंतर्गत देशभरातील विविध ठिकाणच्या शाळांची ओळख पटवण्यात आली असून, नियुक्त केलेल्या शाळांमध्ये सुधारणा करण्यात येणार आहे. अपग्रेडचा भाग म्हणून सरकारी ओळख असलेल्या शाळांमध्ये स्मार्ट क्लासरूम तयार केल्या जातील. त्याशिवाय खेळाचे पुरेसे साहित्य दिले जाईल.त्याशिवाय, कालबाह्य झालेल्या शाळेच्या इमारतींचे नूतनीकरण केले जाईल आणि त्यांना सुंदर बनवण्याचे काम केले जाईल. ज्या शाळांमध्ये Pm Shri Yojana अंतर्गत काम केले जाईल त्यांना पंतप्रधान श्री शाळा असे नाव दिले जाईल. सरकारने म्हटले आहे की या प्रकल्पात देशातील प्रत्येक ब्लॉकमध्ये एक शाळा, तसेच देशातील प्रत्येक जिल्ह्यातील एक माध्यमिक आणि वरिष्ठ माध्यमिक शाळा समाविष्ट केली जाईल.
image credit-https://pmshrischools.education.gov.in/
Pm Shri Yojana चे उद्दीष्टे
देशात अशा अनेक शाळा आहेत ज्या खूप काळापासून सुरू आहेत, परंतु नियमित देखभाली अभावी त्यांची अवस्था बिकट झाली आहे. अशा शाळा कालबाह्य झाल्याचे दिसून येते. अशा शाळांमध्ये काही सुविधा देण्यासाठी तसेच त्यांचे नूतनीकरण करण्यासाठी सरकारने प्रधानमंत्री श्री योजना सुरू केली आहे .या योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट या योजनेंतर्गत ओळखल्या गेलेल्या शाळांमध्ये सुधारणा करणे आणि शाळांमध्ये स्मार्ट क्लासेस तसेच इतर सुविधा उपलब्ध करून देणे हे आहे, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना अभ्यासाची आवड निर्माण होईल आणि त्यांना दररोज शाळेत येण्यास प्रवृत्त केले जाते. जेणे करून चांगले शिक्षण घेऊन तो उज्वल भविष्याकडे वाटचाल करू शकेल आणि आपल्या आई-वडिलांना तसेच आपल्या राज्याला गौरव मिळवून देऊ शकेल आणि देशाच्या विकासात महत्त्वाचे योगदान देऊ शकेल.
पंतप्रधान श्री योजनेंतर्गत महाराष्ट्रात ८४६ शाळा सुरू होणार.
14 फेब्रुवारी रोजी, महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे म्हणाले की, प्रधानमंत्री स्कूल फॉर रायझिंग इंडिया योजनेंतर्गत उच्च दर्जाचे शिक्षण देण्यासाठी महाराष्ट्रातील 846 शाळा अग्रगण्य संस्थांमध्ये बदलल्या जातील. यासाठी राज्य सरकार आणि फेडरल सरकारने करारनामा केला आहे. पंतप्रधान श्री योजनेच्या पहिल्या टप्प्यात संपूर्ण भारतात १५०० हून अधिक शाळा स्थापन केल्या जातील. महाराष्ट्रात ८४६ नवीन शाळा बांधल्या जाणार आहेत.
पीएम श्री योजनेत सहभागी होण्यासाठी, महाराष्ट्र सरकारने राज्यात राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण 2020 लागू करण्यासाठी या करारावर स्वाक्षरी केली आहे. या योजनेत केंद्र सरकारचा 60 टक्के हिस्सा असेल. या योजनेंतर्गत प्रत्येक शाळेला 5 वर्षांसाठी 1 कोटी 88 लाख रुपये दिले जातील.याचा अर्थ असा आहे की केंद्र सरकार या संस्थांना पाच वर्षांच्या कालावधीत 955 कोटी 98 लाख रुपये देईल, तर राज्य 40% 634 म्हणजेच कोटी 50 लाख रुपये योगदान देईल. याचा अर्थ केंद्र सरकार प्रत्येक शाळेला पाच वर्षांच्या कालावधीत ७५ लाख रुपये देणार आहे. PM श्री शाळांच्या विकासासाठी दुसऱ्या टप्प्यात 408 गट, 28 महानगरपालिका आणि 383 नगरपालिका आणि नगर परिषदांमधून शाळा निवडल्या जातील.
पीएम श्री योजना मुख्य वैशिष्ट्ये
| योजनेचे नाव | प्रधानमंत्री स्कूल फॉर रायझिंग इंडिया योजना |
| उद्दिष्ट | भारतातील जुन्या शाळांचे अपग्रेडेशन करणे |
| किती शाळा अपग्रेड होतील | 14,500 शाळा |
| योजनेचा प्रकार | केंद्र सरकारी योजना |
| वर्ष | 2022 |
Pm Shri Yojana योजनेसाठी 27,360 कोटी रुपये मंजूर
शाळेनं साठी आनंदाची बातमी ! शाळेचे नूतनीकरण आणि पुनर्रचनेत लक्षणीय गुंतवणूक. केंद्र सरकार, केंद्रशासित प्रदेश, राज्ये आणि स्थानिक शाळांना या योजनेचा फायदा होईल.तसेच या योजनेचा फायदा 18 लाखांहून अधिक विद्यार्थ्यांना थेट होईल असा अंदाज आहे. केंद्रीय मंत्रिमंडळाने पीएम-श्री योजने अंतर्गत 27,360 कोटी रुपये खर्चून पाच वर्षांमध्ये 14,500 शाळा अपग्रेड करेल. DBT निधी थेट शाळांना जाईल मुख्याध्यापक आणि शाळा समित्या त्यातील 40% रोख कसा खर्च करायचा हे ठरवू शकतात. शाळा पर्यावरणपूरक वापरून “हरित” केल्या जातील. या शाळा या योजनेंतर्गत पर्यावरणीय परंपरा आणि प्रथा इत्यादींचेही परीक्षण करतील. शाळा स्वत योजनेच्या अधिकृत वेब पोर्टलवर जाऊन ऑनलाइन अर्ज करू शकतात.
image credit : x.com
Pm Shri Yojana चे फायदे आणि वैशिष्ट्ये
- या प्रणाली अंतर्गत चालवल्या जाणार्‍या शाळांमधील मुलांच्या गरजांना प्राधान्य दिले जाईल आणि मुलांना चांगले शिक्षण मिळावे यासाठी पुरेशी संसाधने पुरवली जातील.
- उपक्रमांतर्गत विद्यार्थ्यांसाठी एक छान वातावरण तयार केले जाईल, ज्यामुळे ते त्यांच्या शैक्षणिक विषयावर अधिक लक्ष केंद्रित करू शकतील आणि त्यांच्या परीक्षेत चांगले गुण मिळवू शकतील.
- योजनेच्या शाळांमध्ये मुलांची शारीरिक वाढ, तसेच त्यांच्या मानसिक विकासाला प्राधान्य दिले जाईल. यामध्ये मुलांना मदत करण्यासाठी त्यांना विविध प्रकारचे खेळ खेळवले जातील.
- योजनेअंतर्गत , निवडलेल्या शाळांमध्ये विद्यार्थ्यांना विविध विषयांवर व्यावहारिक ज्ञान देण्यासाठी अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाने सुसज्ज प्रयोगशाळा बांधण्यात येतील , ज्यामुळे त्यांना त्यांच्या विषयाचे सखोल अभ्यास करता येईल.
- उपक्रमाचा एक भाग म्हणून ज्या शाळा सुधारल्या जातील त्यातून इतर शाळांना प्रेरणा मिळेल.
- प्रधान मंत्री श्री शाळेमध्ये अत्याधुनिक तंत्रज्ञान, स्मार्ट शिक्षण आणि आधुनिक इमारतीचा समावेश असेल, ज्यामुळे मुलांचा शिकण्याचा उत्साह वाढेल.
- योजनेचा एक भाग म्हणून शाळेच्या इमारतीचे नूतनीकरण केले जाईल आणि संगणक वर्ग सुरू केला जाईल.
- शाळेतील विद्यार्थ्यांना अशा प्रकारे शिक्षण दिले जाईल की अंतर्गत त्यांची संशोधन करण्याची क्षमता सुधारेल.
Pm Shri Yojana पात्रता व अटी
या योजनेंतर्गत अशा शाळा पात्र असतील ज्यांची योजनेत निवड केली जाईल. केवळ निवडलेल्या शाळांनाच योजनेचा लाभ मिळणार नाही, तर अशा शाळांमध्ये शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांनाही योजनेअंतर्गत देण्यात येणाऱ्या सुविधांचा लाभ घेण्याची संधी मिळणार आहे.
पंतप्रधान श्री योजनेसाठी लागणारी कागदपत्रे
आम्‍ही तुम्हाला आठवण करून देतो की या योजनेसाठी अर्ज करण्यासाठी कोणत्याही विद्यार्थ्‍याने किंवा शाळेला कोणतेही दस्‍तऐवज सादर करण्याची आवश्‍यकता नाही आणि शाळांची निवड सरकार स्वतः करेल. आणि निवड झालेल्या शाळा बांधल्या जातील.
पंतप्रधान श्री योजना अधिकृत पोर्टल
Pm Shri Yojana या योजनेत सरकारने एक अधिकृत पोर्टल सुरू केले आहे ज्यामध्ये तुम्ही शाळांच्या कामाची माहिती मिळवू शकता. कोणत्या शाळांचे आधुनिकीकरण केले जात आहे.
image credit-https://dsel.education.gov.in/pm-shri-schools
पंतप्रधान श्री योजना शाळा नोंदणी आणि निवड
- सर्वप्रथम, शाळांनी योजनेच्या अधिकृत ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मद्वारे अर्ज करणे आवश्यक आहे.
- हे ऑनलाइन पोर्टल दर वर्षी ३ महिन्यातून एकदा उघडले जाते.
- त्यानंतर कोणत्या शाळांना अपग्रेड करणे आवश्यक आहे हे ओळखण्यासाठी सरकारी अधिकाऱ्यांची एक टीम त्याची तपासणी करते.
- त्यानंतर, एक अहवाल तयार केला जातो आणि प्रत्येक ब्लॉकमधून जास्तीत जास्त दोन शाळा निवडल्या जातात.
- ही प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर, विशेष तपासणी द्वारा अंतिम निवड करण्यात येते .
- पीएम श्री योजनेंतर्गत कोणत्या शाळांचे आधुनिकीकरण केले जाईल याची यादी विभागाकडून अधिकृत पोर्टलवर टाकली जाईल.
- जर तुमच्या शाळेनेही त्यात नोंदणी केली असेल, तर तुम्ही पोर्टलवर जाऊन यादी तपासू शकता.
नित्कर्ष
Pm Shri Yojana ही भारतातील सर्व मुलांसाठी समान आणि उच्च दर्जाचे शिक्षण मिळवण्याच्या दिशेने एक धाडसी आणि महत्त्वाकांक्षी पाऊल आहे. सर्वांगीण विकास, सर्वसमावेशकता आणि नावीन्यपूर्णतेला प्राधान्य देणाऱ्या मॉडेल स्कूल्सची निर्मिती करून, या योजनेत शैक्षणिक परिदृश्य बदलण्याची आणि लाखो विद्यार्थ्यांना जबाबदार, व्यस्त आणि योगदान देणारे नागरिक बनण्याची क्षमता आहे. कार्यक्रम जसजसा विस्तारत जातो आणि त्याच्या महत्त्वाकांक्षी उद्दिष्टांपर्यंत पोहोचतो, तसतसे PM SHRI योजना शैक्षणिक उत्कृष्टतेचा आणि सशक्त तरुण मनांचा चिरस्थायी वारसा सोडून भारताच्या उज्ज्वल भविष्याला आकार देत आहे.
मित्रांनो, तुम्हाला pm shri yojana marathi बद्दल दिलेली माहिती कशी वाटली? तुम्ही आम्हाला कमेंट करून सांगू शकता. या लेखाबाबत तुमच्या काही सूचना असतील तर तुम्ही आम्हाला कमेंट करून सांगू शकता. मित्रांनो, अशा सरकारी योजनांशी संबंधित अपडेट माहिती मिळवण्यासाठी आमच्या https://yojanaparichay.com/ या वेबसाइटला भेट देत रहा.
FAQ
प्र.१ PM SHRI Scheme चा Full Form काय आहे ?
ह्या योजनेचे संपूर्ण नाव प्रधानमंत्री स्कूल फॉर रायझिंग इंडिया स्कीम हे आहे.
प्र.२ Pm Shri Yojana काय आहे ?
या योजनेअंतर्गत देशभरातील विविध ठिकाणच्या शाळांची ओळख पटवण्यात आली असून, नियुक्त केलेल्या शाळांमध्ये सुधारणा करण्यात येणार आहे. अपग्रेडचा भाग म्हणून सरकारी ओळख असलेल्या शाळांमध्ये स्मार्ट क्लासरूम तयार केल्या जातील. त्याशिवाय खेळाचे पुरेसे साहित्य दिले जाईल.त्याशिवाय, कालबाह्य झालेल्या शाळेच्या इमारतींचे नूतनीकरण केले जाईल.
प्र.३ पंतप्रधान श्री योजनेचे बजेट किती आहे?
२७३६० करोड रुपये.