Pandit Dindayal Swayam Yojana – पंडित दीनदयाळ उपाध्याय स्वयंम योजना या उपक्रमांतर्गत, वसतिगृहात प्रवेश न घेतलेल्या मुलांना थेट राज्य सरकारकडून निवास, भोजन आणि शैक्षणिक साहित्य मिळेल. योजना पंडित दिनदयाळ उपाध्याय स्वयं: आदिवासी विकास विभागाद्वारे चालवल्या जाणाऱ्या या कार्यक्रमांतर्गत राज्यात अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांसाठी ४९५ वसतिगृहे आहेत. याव्यतिरिक्त, या ४९५ वसतिगृहांची एकत्रित क्षमता ६१,०७० आहे. यापैकी ४९१ सरकारी वसतिगृहे कार्यरत आहेत, ज्यामध्ये २८३ मुलांसाठी आणि २०८ मुलींसाठी आहेत. या दोन्ही वसतिगृहांची एकत्रित क्षमता ५८,४९५ लोकांची आहे.
तांत्रिक महाविद्यालये, वैद्यकीय महाविद्यालये, अभियांत्रिकी महाविद्यालये, उच्च शिक्षण संस्था, महाविद्यालये, अल्पकालीन कौशल्य-आधारित अभ्यासक्रम इत्यादी सुविधा राज्यभरात उपलब्ध करून देण्यात आले आहेत. सध्याच्या परिस्थितीकडे पाहता, उच्च शिक्षण कार्यक्रमांमध्ये प्रवेश घेणाऱ्या अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांच्या संख्येत लक्षणीय वाढ झाल्याचे दिसून येते.
सर्व योजना दुर्गम किंवा ग्रामीण भागात पोहोचत नाहीत. या मुलांना शिकायचे आहे, परंतु त्यांच्या आर्थिक परिस्थिती कमकुवत असल्याने ते ते करू शकत नाहीत. या विद्यार्थ्यांसाठी ही एक उत्तम संधी आहे.Pandit Dindayal Swayam Yojana विद्यार्थ्यांना वसतिगृह क्रमांक नसला तरीही निवास, भोजन आणि शैक्षणिक साहित्यासाठी आर्थिक मदत देते.
Pandit Dindayal Swayam Yojana काय आहे ?
Pandit Dindayal Swayam Yojana ही राज्यातील अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांसाठी तयार केलेली एक महत्त्वाची योजना आहे. ही योजना राज्यातील अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांना शिक्षण आणि निवास भत्ता प्रदान करते. यासाठी विद्यार्थ्यांना ६०,००० रुपयांपर्यंतची आर्थिक मदत मिळते.त्यांच्या निवासस्थानी पुरेशा शैक्षणिक सुविधांच्या अभावामुळे, विद्यार्थ्यांना त्यांचे शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी त्यांच्या मूळ गावी आणि शहरातून दुसऱ्या शहरात स्थलांतरित होण्यास भाग पडते राज्यातील बहुतांश तरुण दारिद्र्यरेषेखाली राहतात, ज्यामुळे ते आर्थिकदृष्ट्या असुरक्षित बनतात आणि इतर शहरांमध्ये राहण्याचा आणि अन्नाचा खर्च भागवू शकत नाहीत. परिणामी, बहुतेक मुले निधीच्या कमतरतेमुळे त्यांचे उच्च शिक्षण पूर्ण करू शकत नाहीत.
राज्यातील विद्यार्थ्यांना भेडसावणाऱ्या या सर्व समस्यांचा परिणाम म्हणून राज्य सरकारने पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजना सुरू करण्याचा महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला.पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेचे प्राथमिक उद्दिष्ट हे आहे की राज्याच्या विद्यार्थ्यांना त्यांचा अभ्यास पूर्ण करण्यासाठी भोजन, निवास आणि निर्वाह भत्त्याच्या स्वरूपात आर्थिक मदत देणे.
image credit – x.com
pandit dindayal swayam yojana उद्दीष्टे
- राज्यातील 10वी आणि 12वी इयत्ते पूर्ण केलेल्या परंतु विविध पदवी आणि पदव्युत्तर शिक्षण घेण्यासाठी सरकारी वसतिगृहात प्रवेश न घेतलेल्या विद्यार्थ्यांना वसतिगृह सुविधा आणि निर्वाह भत्ता देणे हे या योजनेचे प्राथमिक उद्दिष्ट आहे.
- या योजनेचे उद्दिष्ट हे आहे की विद्यार्थी सरकारी वसतिगृहात प्रवेश करू शकत नसल्यामुळे शिक्षण गमावू नये.
- महाराष्ट्रात उच्च शिक्षण घेत असलेल्या अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, अल्पसंख्याक आणि मागासवर्गीयांना आर्थिक मदत देणे.
- विद्यार्थ्यांना अभ्यासासाठी प्रोत्साहित करणे .
- राज्यातील विद्यार्थ्यांचे जीवनमान उंचावण्यासाठी मदत करणे .
- विद्यार्थ्यांना त्यांचा अभ्यास पूर्ण करण्यासाठी सक्षम आणि स्वायत्त बनवणे.
- विद्यार्थ्यांना त्यांचे शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या निधीसाठी इतरांवर अवलंबून राहावे लागू नये.
- राज्यातील साक्षरता दर वाढवण्यासाठी प्रयत्न करणे .
- मुलांचे भविष्य उज्वल करण्यासाठी प्रयत्ने करणे हे या योजनेचे उद्दीष्टे आहे.
Pandit Dindayal Swayam Yojana ची वैशिष्ट्ये
- शैक्षणिक आणि निवास दोन्ही खर्चासाठी विद्यार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा करण्याची आदिवासी विभागातील ही पहिलीच योजना आहे.
- DBT वापरून लाभाची रक्कम विद्यार्थ्याच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
- उपक्रमांतर्गत निवड झालेल्या विद्यार्थ्याला त्याचा अभ्यास संपेपर्यंत लाभ मिळेल.
- या योजने अंतर्गत आदिवासी जमाती किंवा अनुसूचित जमातीतील अपंग विद्यार्थ्यांवर प्रथम लक्ष दिले जाईल.
- पंडित दीनदयाल योजनेसाठी अर्ज प्रक्रिया ऑनलाइन आहे, त्यामुळे विद्यार्थी त्यांच्या मोबाईल फोनचा वापर करून घरबसल्या अर्ज करू शकतात, वेळ आणि पैसा दोन्हींची बचत होते.
पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेअंतर्गत विद्यार्थ्यांना दिले जाणारे आर्थिक सहाय्य
पंडित दीनदयाळ उपाध्याय योजनेंतर्गत, खालील तीन प्रकारे वर्गीकृत शहरांमधील शैक्षणिक संस्थांमध्ये प्रवेश घेतलेल्या परंतु सरकारी वसतिगृहात प्रवेश न घेतलेल्या अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांना वार्षिक खर्चासाठी थेट विद्यार्थ्याच्या आधार-लिंक्ड बँक खात्यात वितरीत केले जाते. 12वी नंतर उच्च शिक्षण घेणे खालीलप्रमाणे
| खर्चाची बाब | मुंबई शहर,मुंबई उपनगर, नवी मुंबई,ठाणे,पुणे, पिंपरी-चिंचवड,नागपूर या ठिकाणी उच्च शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी अनुज्ञेय रक्कम | इतर महसूल विभागीय मुख्यालय शहरातील व उर्वरित क वर्ग महानगरपालिका क्षेत्रामध्ये उच्च शिक्षण घेणाऱ्या विध्यार्थ्यांसाठी अनुज्ञेय रक्कम | इतर जिल्ह्यांचे ठिकाणी उच्च शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी अनुज्ञेय रक्कम |
| भोजन भत्ता | 32,000/- रुपये | 28,000/- रुपये | 25,000/- रुपये |
| निवास भत्ता | 20,000/- रुपये | 15,000/- रुपये | 12,000/- रुपये |
| निर्वाह भत्ता | 8,000/- रुपये | 8,000/- रुपये | 6,000/- रुपये |
| प्रति विद्यार्थीं एकूण संभाव्य वार्षिक खर्च | 60,000/- रुपये | 51,000/- रुपये | 43,000/- रुपये |
Pandit Dindayal Swayam Yojana चे फायदे
- Pandit Dindayal Swayam Yojana अंतर्गत , राज्यातील आर्थिकदृष्ट्या वंचित कुटुंबातील विद्यार्थ्यांना त्यांचा शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी अन्न भत्ता, निवास भत्ता आणि निर्वाह भत्ता दिला जातो आणि सरकार विद्यार्थ्यांना 60,000 रुपयांपर्यंतची आर्थिक मदत देते.
- यामुळे राज्यातील अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, अल्पसंख्याक आणि मागासवर्गीय विद्यार्थ्यांचे जीवनमान उंचावेल.
- विद्यार्थ्यांना त्यांचे उच्च शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी आर्थिक मदतीसाठी कोणावरही अवलंबून राहावे लागणार नाही किंवा त्यांना कोणाकडून पैसेही घ्यावे लागणार नाहीत.
- विद्यार्थ्याला स्वतःचे शिक्षण पूर्ण करण्यापासून रोखले जाणार नाही.
- राज्यातील विद्यार्थ्यांना स्वतःचे उच्च शिक्षण पूर्ण करण्याची क्षमता आणि स्वातंत्र्य मिळेल.
- विद्यार्थ्यांच्या राहणीमानात सुधारणा होईल आणि त्यांची सामाजिक आणि आर्थिक प्रगती होईल.
- राज्यात साक्षरतेचे प्रमाण वाढेल.
- या योजनेमुळे विद्यार्थ्यांना स्वतःचे शिक्षण पूर्ण करता येते.
- विद्यार्थ्यांना स्वतःचा शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी प्रोत्साहित केले जाईल.
image credit – x.com
स्वयं दिनदयाल योजनेच्या अटी व शर्ती
- या योजनेचा फायदा फक्त महाराष्ट्रातील विद्यार्थ्यांनाच होणार आहे.
- ही योजना महाराष्ट्राबाहेरील विद्यार्थ्यांना मदत करणार नाही.
- सरकारी वसतिगृहात प्रवेश न घेतलेल्या विद्यार्थ्यांनाच या योजनेचा लाभ मिळेल.
- विद्यार्थ्यांनी त्यांच्या अर्जासोबत जात पडताळणी पत्र देणे आवश्यक आहे.
- अर्जदार विद्यार्थ्याचे बँक खाते त्यांच्या आधार कार्डशी जोडलेले असणे आवश्यक आहे.
- अर्जदार विद्यार्थ्यांचे वार्षिक घरगुती उत्पन्न 2.5 लाखांपेक्षा जास्त नसावे.
- या योजनेंतर्गत मदत मिळाल्यानंतर, विद्यार्थ्यांनी नियुक्त केलेल्या शहरात राहणे आवश्यक आहे.
- विद्यार्थ्याने कोणत्याही कारणास्तव माघार घेतल्यास, लाभाच्या रकमेवर पुन्हा दावा केला जाईल.
- विद्यार्थ्याने त्याच्या शहरात शिकत नसावे.
- एका विद्यार्थ्याला केवळ सात वर्षांसाठी या योजनेचा फायदा होईल. आणि सात वर्षानंतर विद्यार्थ्याला वसतिगृहात प्रवेश नाकारला जाईल.
- अर्जात सादर केलेल्या कोणत्याही चुकीच्या माहितीसाठी, अर्ज नाकारल्यास, लाभ मिळण्यास विलंब झाल्यास किंवा लाभ रद्द झाल्यास अर्जदार पूर्णपणे जबाबदार असेल.
- 12वी पूर्ण केल्यानंतर, विद्यार्थ्यांनी उच्च शिक्षणासाठी प्रवेश घेतला असावा.
- हा उपक्रम केवळ मॅट्रिकोत्तर विद्यार्थ्यांना मदत करेल.
- केवळ केंद्र सरकारच्या मॅट्रिकोत्तर शिष्यवृत्ती अभ्यासक्रमात प्रवेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांनाच या उपक्रमाचा फायदा होईल.
- ही योजना दोन वर्षांपेक्षा कमी कालावधीच्या अभ्यासक्रमांसाठी लाभ देणार नाही.
- इतर श्रेणीतील विद्यार्थी या योजनेसाठी अर्ज करण्यास अपात्र आहेत.
- Pandit Dindayal Swayam Yojana उपक्रमांतर्गत विद्यार्थ्यांची निवड गुणवत्तेवर आधारित असेल.
- ज्या विद्यार्थ्यांनी ही योजना एका शाखेत पदवी किंवा पदव्युत्तर अभ्यासासाठी वापरली आहे आणि नंतर दुसऱ्या शाखेत प्रवेश घेतला आहे ते या योजनेसाठी पात्र असणार नाहीत. शिवाय, जर तुम्हाला पहिली पदवी पूर्ण न करता द्वितीय पदवीसाठी प्रवेश मिळाला असेल, तर तुम्ही लाभासाठी अपात्र असाल.
- एखाद्या विद्यार्थ्याची संस्था किंवा महाविद्यालयात 80% पेक्षा जास्त उपस्थिती असणे आवश्यक आहे.
- जर एखादा विद्यार्थी शैक्षणिक अभ्यासक्रम पूर्ण करू शकला नाही तर त्याला या योजनेचा फायदा होणार नाही.
- विद्यार्थ्याने पूर्वीचे वर्ष ६० टक्के गुणांसह उत्तीर्ण केलेले असावे.
- विद्यार्थ्याने सरकारी मान्यताप्राप्त संस्थेत नोंदणी करणे आवश्यक आहे.
- ही योजना नोकरी करणाऱ्या किंवा कंपनी चालवणाऱ्या विद्यार्थ्याला मदत करणार नाही.
- जर विद्यार्थ्याला तो राहत असलेल्या त्याच शहरातील शैक्षणिक संस्थेत आधीच प्रवेश मिळाला असेल तर तो या योजनेसाठी पात्र असणार नाही.
- अर्जदाराचे वय 28 वर्षांपेक्षा जास्त नसावे. 28 वर्षांवरील विद्यार्थ्यांना या योजनेचा लाभ मिळणार नाही.
- या योजनेचा फायदा घेण्यासाठी, विद्यार्थ्यांनी सरकारच्या अधिकृत वेबपेजद्वारे अर्ज करणे आवश्यक आहे.
- अर्जदार विद्यार्थ्यांनी 12 वी पूर्ण केलेली असावी.
- उपक्रम तांत्रिक आणि व्यावसायिक अभ्यासक्रमांसाठी आर्थिक सहाय्य देत नाही.
Pandit Dindayal Swayam Yojana अंतर्गत लागणारी आवश्यक कागदपत्रे
- आधार कार्ड रेशन कार्ड जात प्रमाणपत्र
- जन्म प्रमाणपत्र
- वार्षिक घरगुती उत्पन्नाचा पुरावा, मोबाईल नंबर, ईमेल पत्ता आणि पासपोर्ट आकाराची प्रतिमा आवश्यक आहे.
- विद्यार्थी अपंग असल्यास अपंगत्व प्रमाणपत्र.
- बँकिंग खात्याची माहिती
- अधिवास प्रमाणपत्र, बोनाफाईड आणि इयत्ता 10वी आणि 12वी उत्तीर्ण मार्कशीट.
स्वयं योजना ऑनलाइन अर्ज कसा कराल ?
- सर्वप्रथम, उमेदवाराने या योजनेसाठी अधिकृत वेबसाईट ला भेट देणे आवश्यक आहे.
- मुख्यपृष्ठावर, नोंदणी बटणावर क्लिक करा.
- एक नवीन नोंदणी पृष्ठ तुमच्या समोर दिसेल; सर्व आवश्यक माहिती भरा (आधार कार्ड, नाव, जन्मतारीख, सेलफोन नंबर इ.) आणि सेव्ह बटणावर क्लिक करा.
- या पद्धतीत तुमची नोंदणी पूर्ण होईल.
- दुसरा टप्पा
- सर्वप्रथम, उमेदवाराने या योजनेसाठी अधिकृत वेबपृष्ठास भेट देणे आवश्यक आहे.
- मुख्य पृष्ठावर, तुमचा लॉगिन आयडी आणि पासवर्ड प्रविष्ट करा आणि लॉगिन बटणावर क्लिक करा.
- या योजनेचा अर्ज आता तुमच्या समोर येईल, ज्यामध्ये तुम्ही विनंती केलेली सर्व माहिती भरणे आवश्यक आहे, आवश्यक कागदपत्रे जोडणे आवश्यक आहे आणि सबमिट बटणावर क्लिक करा. अशाप्रकारे योजनेसाठी तुमचा अर्ज पूर्ण होईल.
Pandit Dindayal Swayam Yojana Last Date
२०२४-२०२५ शैक्षणिक वर्षासाठी पंडित दीनदयाळ उपाध्याय स्वयं योजनेच्या नूतनीकरण अर्जाची अंतिम मुदत १५ मार्च २०२५ पर्यंत वाढविण्यात आली आहे.
मित्रांनो, तुम्हाला Pandit Dindayal Swayam Yojana बद्दल दिलेली माहिती कशी वाटली? तुम्ही आम्हाला कमेंट करून सांगू शकता. या लेखाबाबत तुमच्या काही सूचना असतील तर तुम्ही आम्हाला कमेंट करून सांगू शकता. मित्रांनो, अशा सरकारी योजनांशी संबंधित अपडेट माहिती मिळवण्यासाठी आमच्या https://yojanaparichay.com/ या वेबसाइटला भेट देत रहा.
FAQ
पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयं योजनेसाठी कोण पात्र आहेत ?
फक्त दहावी पूर्ण केलेले आणि उच्च शिक्षणात प्रवेश घेतलेले विद्यार्थीच या प्रोत्साहनासाठी पात्र आहेत.
विद्यार्थ्याने सन्मानाने पदवी प्राप्त करणे आवश्यक आहे. Pandit Dindayal Swayam Yojana केवळ सात वर्षांच्या कालावधीसाठी विद्यार्थ्यांसाठी उपलब्ध आहे.
pandit dindayal swayam yojana काय आहे ?
पंडित दीनदयाल उपाध्याय योजना ही राज्यातील अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांसाठी तयार केलेली एक महत्त्वाची योजना आहे. ही योजना राज्यातील अनुसूचित जमातीच्या विद्यार्थ्यांना शिक्षण आणि निवास भत्ता प्रदान करते.
pandit dindayal swayam yojana उद्दीष्ट काय आहे ?
राज्यातील 10वी आणि 12वी इयत्ते पूर्ण केलेल्या परंतु विविध पदवी आणि पदव्युत्तर शिक्षण घेण्यासाठी सरकारी वसतिगृहात प्रवेश न घेतलेल्या विद्यार्थ्यांना वसतिगृह सुविधा आणि निर्वाह भत्ता देणे हे या योजनेचे प्राथमिक उद्दिष्ट आहे.
pandit dindayal swayam yojana अंतर्गत किती आर्थिक मदत मिळते ?
या योजनेअंतर्गत , राज्यातील आर्थिकदृष्ट्या वंचित कुटुंबातील विद्यार्थ्यांना त्यांचा शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी अन्न भत्ता, निवास भत्ता आणि निर्वाह भत्ता दिला जातो आणि सरकार विद्यार्थ्यांना 60,000 रुपयांपर्यंतची आर्थिक मदत देते.