Nikshay Poshan Yojana 2025 / टीबी रुग्णाला दरमहा मिळणार 1000 रुपये आर्थिक मदत

nikshay poshan yojana – भारतामध्ये क्षयरोग (TB) हा एक गंभीर आणि दीर्घकाळ टिकणारा आजार आहे. या आजाराच्या उपचारादरम्यान रुग्णाच्या शरीरातील पोषणतत्त्वांची कमतरता होणे हे सामान्य आहे. या समस्येवर मात करण्यासाठी भारत सरकारने निक्षय पोषण योजना सुरू केली आहे. ही योजना क्षयरोग रुग्णांना आर्थिक पोषण मदत देण्याचा उद्देश ठेवून राबवली जात आहे.

भारत सरकारच्या आरोग्य मंत्रालयाने एप्रिल 2018 मध्ये Nikshay Poshan Yojana सुरू केली. प्रत्येक क्षयरोगी रुग्णाला या व्यवस्थेअंतर्गत 1000 रुपये मासिक आर्थिक प्रोत्साहन मिळेल. त्याच्या पौष्टिक गरजा पूर्ण करण्यात त्याला मदत करण्यासाठी, ही रक्कम डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफरद्वारे हस्तांतरित केली जाईल. त्याच्या क्षयरोगावरील उपचारांच्या संपूर्ण कोर्ससाठी त्याला बक्षीस दिले जाईल. नॅशनल हेल्थ मिशन (NHM) अंतर्गत, हा क्षयरोग रूग्णांसाठी एक सरकारी योजना आहे ज्याला केंद्राकडून वित्तपुरवठा केला जातो.

Nikshay Poshan Yojana काय आहे ?

या योजने अंतर्गत , देशभरातील जवळपास 13 लाख क्षयरुग्णांचा समावेश केला जाईल. क्षयरोगाच्या रुग्णांना त्यांच्या डॉक्टरांकडून पौष्टिक जेवण आणि औषधे न मिळाल्यास ते जगणार नाहीत.पौष्टिक आहार हा रुग्णासाठी औषधांइतकाच महत्त्वाचा आहे. केंद्र सरकारची निक्षय पोषण योजना 2023 हा एक उत्कृष्ट योजना आहे जो क्षयरोगाशी संबंधित मृत्यूंची संख्या कमी करेल.

2025 साली निक्षय पोषण योजना अंतर्गत क्षयरोग (TB) रुग्णांना दरमहा ₹1,000 ची पोषणसंबंधी मदत दिली जाते, ही रक्कम बँक खात्यामध्ये थेट (DBT) हस्तांतरित केली जाते. हे ₹500 हून वाढवून ₹1,000 केले गेले आहे

निक्षय पोशन योजनेची उद्दिष्टे

• क्षयरोगावरील उपचारांसाठी व्यासपीठ स्थापन करणे, रुग्णांवर लक्ष ठेवणे आणि त्यांच्या आहाराच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी त्यांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे.
• केंद्र सरकारच्या संबंधित विभागांद्वारे अधिसूचित रुग्णांचा डेटा रेकॉर्ड करणे.
• रूग्णांना त्यांच्या उपचारादरम्यान चांगले, पौष्टिक आहार मिळू शकेल.
• क्षयरोग उपचारांच्या यशाचा दर सुधारणे आणि मृत्यूचे प्रमाण मोठ्या फरकाने कमी करणे.
• जागतिक आरोग्य संघटनेच्या म्हणण्यानुसार, भारतासह आठ देशांमध्ये क्षयरोगाच्या एकूण ओझ्यांपैकी दोन तृतीयांश पेक्षा जास्त रुग्ण आहेत.
• 2021 मध्ये जगभरातील 28% पेक्षा जास्त क्षय प्रकरणे भारतामध्ये होती. क्षयरोग हा बरा होणारा आजार असल्याने, संसर्गाची अशी मोठी प्रकरणे योग्य पोषणाच्या अभावामुळे होतात. पौष्टिक आधाराची कमतरता असल्यास उपचाराची औषधे देखील त्यांची शक्ती गमावतात.

📅 महत्त्वाची माहिती

• दर वाढ: नोव्हेंबर 2024 पासून ही रक्कम दुप्पट केली गेली आहे .
• पूर्ण उपचार कालावधी: TB उपचाराच्या 6 महिन्यांच्या कालावधीसाठी प्रति महिना ₹1,000 स्वरूपात ₹6,000 ची मदत मिळते .
• DBT माध्यमातून हस्तांतरण: पैसे थेट PFMS द्वारे बँक खात्यामध्ये पाठवले जातात, यासाठी तुमचे खाते आधारशी लिंक असणे आवश्यक आहे .

💡 निवडक आकडेवारी

• फेब्रुवारी 2025 पर्यंत, योजनेअंतर्गत 1.24 कोटींपेक्षा जास्त लाभार्थ्यांना ₹3,649 कोटी पेक्षा जास्त रक्कम वितरीत करण्यात आली आहे .
• 2024च्या ऑक्टोबरपर्यंत, योजनेतून ₹3,202 कोटी + अतिरिक्त ₹1,040 कोटी निधी देण्यात आले आहे – केंद्र आणि राज्यांनी मिळून.

✅ सारांश

निक्षय मित्रांबाबत माहिती

• 2025 पर्यंत भारतातून क्षयरोगाचे उच्चाटन करण्याच्या प्रयत्नात, भारताच्या राष्ट्रपतींनी नि-क्षय 2.0 व्यासपीठ आणि प्रधानमंत्री टीबी मुक्त भारत अभियानाचे उद्घाटन केले.
• या अभियानांतर्गत निक्षय मित्र कार्यक्रमाच्या माध्यमातून समाजाला सहभागी होता येईल.
• क्षयरोगाचा समाजात असलेला कलंक दूर करणे हे या कार्यक्रमाचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे.
• व्यक्ती, बचत गट, औद्योगिक संस्था, सहकारी संस्था आणि राजकीय पक्षांसह सार्वजनिक सदस्यांना या कार्यक्रमांतर्गत टीबी रुग्णांना दत्तक घेण्याची परवानगी आहे. या रुग्णांना योग्य काळजी मिळेल याची खात्री करण्यासाठी ते समर्थन करतील.
• निक्षय प्लॅटफॉर्मवर साइन अप करून, हे समुदाय सदस्य “निक्षय मित्र” बनू शकतात.
• निक्षय मित्र होण्याचा किमान कालावधी एक वर्ष आणि कमाल कालावधी तीन वर्षांचा आहे.
• याव्यतिरिक्त, हा प्रकल्प CSR (कॉर्पोरेट सोशल रिस्पॉन्सिबिलिटी) क्षमतेच्या वापरास समर्थन देईल.
• रुग्णांना या कार्यक्रमातून तीन वेगवेगळ्या पातळ्यांवर मदत मिळेल: आहारातील आधार, पुढील निदान चाचणी आणि नोकरीसाठी मदत.

वैद्यकीय कर्मचाऱ्यांची जबाबदारी

• नवीन रुग्णांची नोंद करणे .
• रुग्ण उपचार डेटासह पोर्टलचे वेळेवर अपडेट करणे.
• जर रुग्णाकडे आधार नसेल तर आधार नोंदणी सुलभ करणे.
• रुग्णाचे बँक खाते नसल्यास बँक खाते उघडणे सुलभ करणे.
• योजनेबद्दल इतरांना शिक्षित करणे.
• रुग्णाचे बँक खाते आणि आधार कार्डची माहिती गोळा करणे.
• रुग्णाला वेगळ्या जिल्ह्यात हलवले असल्यास त्याच्या संपर्क माहितीचे पुनरावलोकन करणे.

निक्षय पोशन योजनेसाठी पात्रता

• Nikshay Poshan Yojana फक्त देशातील क्षयरोग रुग्णांसाठी उपलब्ध आहे.
• अधिकृत निक्षय साइटवर नोंदणी केलेल्या रुग्णांसाठी हि योजना  उपलब्ध असेल.
• जे सध्या टीबी उपचार घेत आहेत ते पात्र असतील.

लाभार्थी नाकारण्याची कारणे

• एकाच योजनेत दोन लाभार्थ्यांची नावे आणि बँक खाते क्रमांक असल्यास किंवा PFMS मध्ये लाभार्थी प्रकार उपस्थित नसल्यास.
• बँक खाते क्रमांक चुकीचा असावा.
• आधार क्रमांक नसल्यास.
• चुकीचा पत्ता जनगणना कोड प्रदान केला असल्यास.
• बँक खात्याचे तपशील चुकीचे असल्यास.
• चुकीचा बॅच आयडी असल्यास इ.

निक्षय पोर्टलबाबत माहिती

• प्रत्येक क्षयरोग रुग्ण, आरोग्य सेवा प्रदाता आणि संबंधित वैद्यकीय रेकॉर्डचा मागोवा घेण्यासाठी भारत केंद्रीकृत, एकात्मिक निक्षय पोर्टलचा वापर करतो.
• सार्वजनिक आणि खाजगी क्षेत्रातील आरोग्य सेवा प्रदाते हे पोर्टल एकाच इंटरफेसद्वारे वापरू शकतात.
• या प्लॅटफॉर्मवर सर्व रुग्णांच्या नोंदी अद्ययावत ठेवल्या जातात.
• कर्मचाऱ्यांनाही या प्लॅटफॉर्मवर थेट प्रवेश मिळेल.
• निक्षय साइट मोबाईल उपकरणांवर काम करते.

Nikshay Poshan Yojana साठी नोंदणीबाबत महत्त्वपूर्ण तपशील

• प्राप्तकर्त्याने सुरुवातीला आवश्यक असलेल्या फॉरमॅटमध्ये अर्ज सबमिट करणे आवश्यक आहे.
• लाभार्थींना लाभाची रक्कम त्यांच्या खात्यात त्वरित मिळेल.
• प्राप्तकर्त्याकडे स्वतःचे खाते नसल्यास, लाभाची रक्कम त्याच्या कुटुंबातील कोणत्याही सदस्याच्या खात्यात हस्तांतरित केली जाऊ शकते.
• लाभाची रक्कम एकाच खात्यातील दोन लाभार्थ्यांमध्ये विभागली जाऊ शकत नाही. प्रत्येक लाभार्थ्याचे स्वतःचे खाते असणे आवश्यक आहे.
• प्राप्तकर्त्याने त्याने सबमिट केलेला डेटा अचूक असल्याची खात्री करणे आवश्यक आहे.
• विभाग बँक खात्यावरील माहितीची पडताळणी करेल.
• सर्व प्राप्तकर्त्यांच्या बँक खात्याची माहिती DTO द्वारे अधिकृत केली जाईल.

मी निक्षय पोषण योजनेसाठी अर्ज कसा करू शकतो?

• अर्जदाराने प्रथम आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालय, भारत सरकारच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट दिली पाहिजे. अधिकृत वेबसाइटवर प्रवेश केल्यानंतर आपल्याला मुख्य पृष्ठा समोर दिसेल .

• या मुख्य पृष्ठावर लॉगिन फॉर्म आहे. जर तुम्ही यापूर्वी नोंदणी केली असेल तर तुम्हाला लगेच लॉग इन करावे लागेल. तुम्ही आधीच नोंदणीकृत नसल्यास लॉगिन फॉर्मच्या खाली असलेला नवीन आरोग्य सुविधा नोंदणी पर्याय निवडणे आवश्यक आहे.

• निवडीवर क्लिक केल्यावर पुढील पृष्ठ तुमच्या समोर उघडेल. हे पृष्ठ नोंदणी फॉर्मसह उघडेल. तुम्ही राज्य, जिल्हा प्रोफाइल, ऑफर केलेल्या सेवा इत्यादींसह सर्व विनंती केलेल्या माहितीसह हा नोंदणी फॉर्म पूर्ण करणे आवश्यक आहे.
• एकदा सर्व माहिती प्रविष्ट केल्यावर, तुम्ही Continue पर्याय निवडणे आवश्यक आहे. त्यानंतर, तुमच्या स्क्रीनवर एक विशेष आयडी कोड दिसेल; ते लक्षात ठेवा.
• तुमची नोंदणी मंजूर झाल्यानंतर तुम्हाला लॉग इन करावे लागेल. लॉग इन करण्यासाठी तुम्हाला मुख्यपृष्ठाला भेट द्यावी लागेल. लॉगिन फॉर्ममध्ये तुमचे वापरकर्तानाव, पासवर्ड आणि इतर तपशील प्रविष्ट केल्यानंतर तुम्ही लॉगिन बटणावर क्लिक केले पाहिजे.
• हे तुमच्या आरोग्य सेवा केंद्राच्या निक्षय पोषण योजनेसाठी नावनोंदणी प्रक्रिया पूर्ण करेल.

निक्षय पोर्टलवर साइन इन कसे करावे ?

• सुरुवातीला, तुम्हाला Nikshay Poshan Yojana च्या अधिकृत वेबसाइटला भेट देण्याची आवश्यकता आहे.
• मुख्य स्क्रीन आता तुमच्या समोर येईल.
• तुम्ही मुख्य पृष्ठावरील लॉगिन पर्याय निवडणे आवश्यक आहे.
• त्यानंतर तुम्हाला दिसत असलेल्या लॉगिन पेजवर तुमचे वापरकर्ता नाव आणि पासवर्ड टाकण्यास सांगितले जाईल.
• लॉग इन करण्यासाठी तुम्हाला आता चिन्हावर क्लिक करणे आवश्यक आहे.
• तुम्ही या पद्धतीने निक्षय साइटवर प्रवेश करू शकाल.

हेल्पलाइन क्रमांक

या लेखाद्वारे, आम्ही Nikshay Poshan Yojana शी संबंधित सर्व महत्त्वाची माहिती दिली आहे. तरीही तुम्हाला कोणत्याही प्रकारची समस्या येत असल्यास, तुम्ही टोल फ्री क्रमांकावर संपर्क साधून तुमची समस्या सोडवू शकता. 1800116666 हा टोल फ्री क्रमांक आहे.

नित्कर्ष :

Nikshay Poshan Yojana पोषण आणि उपचार यांच्यातील अत्यावश्यक संबंध ओळखून निरोगी भविष्यासाठी पाया तयार करते—केवळ क्षयरोगाचा अनुभव घेतलेल्यांसाठीच नाही, तर संपूर्ण देशासाठी. पौष्टिक तूट कमी करणे, उपचार सोडून देणे कमी करणे आणि संसर्गाच्या प्रसारावर नियंत्रण याद्वारे Nikshay Poshan Yojana भारताला 2025 पर्यंत क्षयरोगापासून मुक्त होण्याचे त्याचे महत्त्वाकांक्षी लक्ष्य साध्य करण्यात मदत करते.

Nikshay Poshan Yojana ही क्षयरोग नियंत्रणाच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. रुग्णाच्या पोषणाची काळजी घेऊन उपचारात सातत्य ठेवण्यासाठी ही रक्कम उपयुक्त ठरते. समाजात क्षयरोगाविषयी जनजागृती आणि योग्य उपचार व्यवस्था उपलब्ध करून देणं हीच या योजनेची खरी ताकद आहे.

क्षयरोगाचे (टीबी) निदान झालेल्या प्रत्येक व्यक्तीला तंदुरुस्त होण्यासाठी, नव्याने सुरुवात करण्यासाठी आणि समाजात सकारात्मक योगदान देण्यासाठी आवश्यक असलेले पोषण आणि काळजी मिळेल याची खात्री करून या महत्त्वाच्या कार्यक्रमाला आपण सर्व मिळून पाठिंबा देऊ या. लक्षात ठेवा की लहान कृती, सामूहिक प्रयत्न आणि अटूट समर्पण भविष्यात क्षयरोगाचे निर्मूलन करण्यात आणि प्रत्येकाला उत्कृष्ट आरोग्य आणि आरोग्याचा अधिकार प्रदान करण्यात मोठा फरक करू शकतात.

मित्रांनो, तुम्हाला Nikshay Poshan Yojana बद्दल दिलेली माहिती कशी वाटली? तुम्ही आम्हाला कमेंट करून सांगू शकता. Nikshay Poshan Yojana लेखाबाबत तुमच्या काही सूचना असतील तर तुम्ही आम्हाला कमेंट करून सांगू शकता. मित्रांनो,अशा सरकारी योजनांशी संबंधित अपडेट माहिती मिळवण्यासाठी आमच्या https://yojanaparichay.com/  या वेबसाइटला भेट देत रहा.

Frequently Asked Questions (FAQs):

प्रश्न: निक्षय पोषण योजनेसाठी कोण पात्र आहे?

 उत्तर: वय, लिंग किंवा सामाजिक आर्थिक पार्श्वभूमी विचारात न घेता भारतातील सर्व अधिसूचित टीबी रुग्ण.

प्रश्न: Nikshay Poshan Yojana अंतर्गत दिलेली आर्थिक मदत किती आहे?

 उत्तर: रुग्णांना दरमहा ₹500 थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा होतात.

प्रश्न: मी Nikshay Poshan Yojana चे फायदे कसे मिळवू शकतो?

उत्तर: नियुक्त टीबी उपचार केंद्रात (डीटीसी) निदान आणि उपचार करा आणि निक्षय प्रणालीमध्ये नोंदणी करा.

प्रश्न: निक्षय मित्र स्वयंसेवक काय भूमिका बजावतात?

उत्तर: ते जागरुकता वाढवतात, नावनोंदणी सुलभ करतात आणि रुग्णांना त्यांच्या उपचार प्रवासात मदत करतात.

प्रश्न: Nikshay Poshan Yojana च्या यशात मी कसे योगदान देऊ शकतो?

 उत्तर: जागरूकता पसरवा, निधीसाठी वकिली करा, निरोगी खाण्याच्या सवयींना प्रोत्साहन द्या आणि टीबी रुग्णांना मदत करणाऱ्या संस्थांसोबत स्वयंसेवक बना .

Nikshay Poshan Yojana त कोण अर्ज करू शकतो?

उत्तर: TB रुग्ण स्वतः अर्ज करत नाही. सरकारी रुग्णालयात तपासणी झाल्यावर नोंदणी होते.

योजना खासगी रुग्णालयासाठी आहे का?

उत्तर: होय, परंतु फक्त NTEP मध्ये नोंदणीकृत खासगी रुग्णालयातून तपासणी झाल्यासच लाभ मिळतो.

केंद्र सरकारच्या इतर योजना