Swadhar Yojana : वंचित लोकसंख्येसाठी, शिक्षण हा गरिबी आणि सामाजिक अलगावच्या साखळीतून बाहेर पडण्याचा मार्ग आहे. तो प्रगतीचा पाया आहे. याला प्रतिसाद म्हणून, महाराष्ट्र सरकारने डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर स्वाधार योजना (स्वाधार योजना) सुरू केली, जो उच्च शिक्षण घेत असलेल्या अनुसूचित जाती (SC) आणि नव-बौद्ध पार्श्वभूमीतील विद्यार्थ्यांना मदत करण्याच्या उद्देशाने एक शिष्यवृत्ती कार्यक्रम आहे.
हा ब्लॉग लेख SC आणि नव-बौद्ध म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या विद्यार्थ्यांच्या सक्षमीकरणावर स्वाधार योजनेची उद्दिष्टे, आवश्यकता, अर्जाची प्रक्रिया, फायदे आणि प्रभाव शोधतो.
swadhar yojana काय आहे ?
सर्वप्रथम swadhar yojana काय आहे याबद्दल जणूया . स्वाधार योजना ही अशीच एक योजना आहे. ज्याच्या मदतीने विद्यार्थी इतर राज्यात किंवा परदेशातही शिक्षण घेऊ शकतील. विद्यार्थ्यांना परदेशात जाऊन शिक्षण घेण्यासाठी महाराष्ट्र सरकार आर्थिक मदत करेल.कोणत्याही गरीब विद्यार्थ्याला आर्थिक निर्बंधांमुळे आपले शिक्षण सोडावे लागू नये हे सरकारचे ध्येयआहे . सरकार पात्र विद्यार्थ्यांना 51 हजार रुपयांची संपूर्ण आर्थिक मदत देईल. आणि त्याचे शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी त्याला राजी करेल.
2023 मध्ये इयत्ता 11 वी / 12 वी आणि त्यानंतरच्या व्यावसायिक आणि गैर-व्यावसायिक अभ्यासक्रमांमध्ये नोंदणी केलेले सर्व विद्यार्थी स्वाधार योजनेसाठी पात्र आहेत. पात्र असतानाही सरकारी वसतिगृहात प्रवेश नाकारलेल्या उमेदवारांनाही या योजनेचा फायदा होऊ शकतो.
swadhar yojana चे उद्दीष्टे
आपल्या सर्वांना माहीत आहे की, कमी उत्पन्न असलेल्या कुटुंबातील मुलांना आर्थिक अडचणींमुळे त्यांच्या शिक्षणात आव्हाने येतात. अशा आर्थिकदृष्ट्या वंचित विद्यार्थ्यांना त्यांचा अभ्यास सुरू ठेवणे आव्हानात्मक वाटते . परिणामी, राज्य सरकारने महाराष्ट्र स्वाधार योजना 2023 तयार केली आहे. राज्य सरकार या योजनेअंतर्गत इयत्ता 10वी, 12वी, पदवी, प्रमाणपत्र आणि व्यावसायिक अभ्यासक्रमांच्या अभ्यासासाठी 51,000 आर्थिक मदत करेल . स्वाधार योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट विद्यार्थ्यांना प्रेरणा देण्यासाठी आणि त्यांचे भविष्य उज्ज्वल करण्यासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे हे आहे.
- अनुसूचित जाती, नवबौद्ध वर्ग, इयत्ता 11वी, 12वी, तसेच व्यावसायिक आणि बिगर व्यावसायिक अभ्यासक्रमांच्या राज्यातील विद्यार्थ्यांना अन्न भत्ता, गृहनिर्माण भत्ता आणि निर्वाह भत्ता देणे हे स्वाधार योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे.
- इतर शहरांमध्ये शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांच्या राहणीमानात सुधारणा करण्यासाठी आर्थिक मदत करणे.
- विद्यार्थ्यांची सामाजिक आणि आर्थिक वाढ करणे.
- आर्थिकदृष्ट्या वंचित लोकांना शिक्षित करणे.
- swadhar yojana उद्दिष्ट वंचित अनुसूचित जातीतील विद्यार्थ्यांना ५१ हजार रुपयांची आर्थिक मदत देण्याचे आहे.
- स्वाधार योजनेचे उद्दिष्ट शिक्षणाला प्रोत्साहन देणे हे आहे.
- गरीब, होतकरू विद्यार्थ्यांना मदत करणे हे स्वाधार योजनेचे ध्येय आहे.
- हुशार विद्यार्थ्यांना त्यांच्या अभ्यासादरम्यान आर्थिक अडचणी येऊ नयेत म्हणून प्रयत्न करणे .
स्वधार योजना मार्फत दिले जाणारे अनुदान
| मुंबई शहर, मुंबई उपनगर, नवी मुंबई, ठाणे, पुणे, पिंपरी चिंचवड, नागपूर या ठिकाणी शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी | महसूल विभागीय शहर व क वर्ग मनपा शहरात शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी | उर्वरित शहरात उच्च शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी | |
| भोजन भत्ता (वार्षिक) | 32000/- रुपये | 28000/- रुपये | 25000/- रुपये |
| निवास भत्ता (वार्षिक) | 20000/- रुपये | 15000/- रुपये | 12000/- रुपये |
| निर्वाह भत्ता (वार्षिक) | 8000/- रुपये | 8000/- रुपये | 6000/- रुपये |
| एकूण (वार्षिक) | 60000/- रुपये | 51000/- रुपये | 51000/- रुपये |
swadhar yojana फायदे व वैशिष्ट्ये
महाराष्ट्र स्वाधार योजनेसाठी नावनोंदणी करण्यासोबतच, तुम्हाला या योजनेच्या फायद्यांची माहिती असायला हवी. जर तुम्ही या योजनेसाठी अर्ज भरला आणि त्याच्या फायद्यांसाठी पात्र नसाल तर अर्ज करण्याचा काही उपयोग नाही. या प्रमुख मुद्द्यांचा वापर करून योजनेच्या फायद्यांबद्दल जाणून घेऊया.
- swadhar yojana अंतर्गत निम्नवर्गीय आणि दुर्बल घटकातील विद्यार्थ्यांना त्यांच्या अभ्यासासाठी आर्थिक मदत दिली जाईल.
- ही योजना आर्थिक अडचणींमुळे शाळेत जाऊ न शकलेल्या विद्यार्थ्यांना मदत करेल.
- ही योजना विद्यार्थ्यांना प्रोत्साहनपर पैसे देण्याव्यतिरिक्त प्रेरणा देईल.
- सामाजिक-आर्थिक पार्श्वभूमीतील विद्यार्थ्यांनाही उच्च शिक्षण घेण्याची परवानगी दिली जाईल.
- या योजने अंतर्गत विद्यार्थ्यांना दरवर्षी ५१ हजार रुपये मिळतील.
- अनुसूचित जाती आणि बौद्ध धर्माच्या विद्यार्थ्यांना या योजनेचा फायदा होईल.
- स्वाधार योजनेंतर्गत, अनुसूचित जाती, नव-बौद्ध अभ्यासक्रम, व्यावसायिक आणि बिगर-व्यावसायिक विषयांच्या इतर राज्यातील विद्यार्थ्यांना भोजन स्टायपेंड, घर भत्ता आणि निर्वाह भत्ता दिला जातो.
- स्वाधार योजनेमुळे अनुसूचित जाती आणि नवबौद्ध विद्यार्थ्यांचे जीवनमान उंचावेल.
- विद्यार्थ्यांची सामाजिक आणि आर्थिक प्रगती होईल.
- विद्यार्थी सामर्थ्य आणि स्वातंत्र्याने वाढतील.
- स्वाधार योजनेच्या मदतीने, अनुसूचित जाती आणि नव-बौद्ध समुदायातील आर्थिकदृष्ट्या वंचित विद्यार्थी त्यांचे शिक्षण पूर्ण करू शकतील.
- swadhar yojana मुळे विद्यार्थी त्यांचे शिक्षण पूर्ण करू शकतात, योग्य करिअर शोधू शकतात आणि स्वाधार योजनेद्वारे त्यांच्या कुटुंबाला आधार देऊ शकतात.
- या योजने अंतर्गत विद्यार्थ्यांना त्यांचे शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी आर्थिक मदत दिली जाते, त्यामुळे त्यांना त्यांचे शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी कोणावरही अवलंबून राहावे लागत नाही किंवा कोणाकडूनही कर्ज घ्यावे लागत नाही.
- राज्याचा साक्षरता दर वाढेल.
- शिक्षण आणि प्रशिक्षण पूर्ण केल्यानंतर, विद्यार्थी स्वाधार योजनेंतर्गत स्वतःचा व्यवसाय सुरू करू शकतात, राज्याच्या बेरोजगार रहिवाशांना नोकरीच्या संधी उपलब्ध करून देऊ शकतात आणि राज्याच्या अर्थव्यवस्थेचा विकास करू शकतात.
- राज्यातील बेरोजगारीचा दर कमी होईल.
स्वाधार योजनेसाठी आवश्यक पात्रता व अटी (swadhar yojana eligibility )
धार योजनेसाठी पात्र होण्यासाठी, व्यक्तींनी खालील पात्रता आवश्यकता पूर्ण केल्या पाहिजेत:
- अर्जदार हा महाराष्ट्राचा कायमस्वरूपी रहिवासी असणे आवश्यक आहे आणि राज्य सरकारने निर्धारित केल्यानुसार अनुसूचित जाती किंवा नवबौद्ध प्रवर्गातील सदस्य असणे आवश्यक आहे.
- विद्यार्थ्यांच्या कुटुंबाचे सर्व स्रोतांमधून वार्षिक उत्पन्न रु.2.5 लाख. पेक्षा जास्त नसावे.
- विद्यार्थ्याच्या आधार क्रमांकाशी जोडलेले वैध बँक खाते आवश्यक आहे.
- विद्यार्थ्यांनी दहावी पूर्ण केल्यानंतर व्यावसायिक अभ्यासक्रमाला प्रवेश घेतला असावा. अभ्यासक्रम किमान दोन वर्षांचा असावा.
- विद्यार्थ्यांनी त्यांच्या आधीच्या परीक्षेत किमान 60% मिळवलेले असावेत.
- पात्र होण्यासाठी, सर्व शारीरिकदृष्ट्या विकलांग विद्यार्थ्यांनी किमान 40% गुण मिळवणे आवश्यक आहे.
- जर अर्जदार विद्यार्थी केंद्र किंवा राज्य सरकारने देऊ केलेल्या दुसर्‍या योजनेद्वारे निर्वाह भत्ता योजनेचे लाभ घेत असेल, तर तो किंवा ती या योजनेसाठी पात्र असणार नाही.
- विद्यार्थ्यांनी त्यांचा आधार क्रमांक त्यांनी तयार केलेल्या राष्ट्रीयकृत/अनुसूचित बँक खात्याशी लिंक करणे आवश्यक आहे.
- जर एखादा विद्यार्थी सामाजिक न्याय विभागाच्या वसतिगृहात राहत असेल तर तो या योजनेसाठी पात्र असणार नाही.
- प्रवेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांनी प्रत्येक सेमिस्टर परीक्षेच्या निकालाची प्रत निकालाच्या तारखेपासून 15 दिवसांच्या आत योग्य कार्यालयात जमा करणे आवश्यक आहे.
- उपरोक्त कार्यक्रमाचा लाभ नोंदणी केलेल्या अभ्यासक्रमांच्या कालावधीसाठी दिला जाईल. विद्यार्थी त्यांच्या शैक्षणिक कारकिर्दीत जास्तीत जास्त सात वर्षांसाठी या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात.
- जर एखाद्या विद्यार्थ्याने खोटी माहिती आणि कागदपत्रे देऊन योजनेचा लाभ घेण्याचा प्रयत्न केला किंवा त्याने शैक्षणिक अभ्यासक्रम पूर्ण केला नाही किंवा तो नोकरी करत असेल किंवा व्यवसाय चालवत असेल आणि त्याने योजनेचा इतर कोणत्याही प्रकारे गैरवापर केल्याचे आढळून आले तर, कारवाईसाठी पात्र असेल आणि त्याला दिलेली रक्कम 12 टक्के व्याजासह वसूल केली जाईल.
- या कार्यक्रमाचा लाभ मंजूर झाल्यानंतर, विद्यार्थ्याने दरवर्षी किमान ६०% गुण मिळवणे आवश्यक आहे अन्यथा तो या योजनेसाठी अपात्र ठरेल.
स्वाधार योजनासाठी लागणारी आवश्यक कागदपत्रे (swadhar yojana documents list in marathi )
- आधार कार्ड
- रेशन कार्ड
- रहिवाशी दाखला
- मागील वर्षातील गुणपत्रिका
- मोबाईल क्रमांक
- ई-मेल आयडी
- पासपोर्ट साईज फोटो
- विद्यार्थ्यांची उपस्थिती प्रमाणपत्र
- बँक खात्याचा तपशील
- उत्पन्नाचा दाखला
- जातीचा दाखला
- जन्माचा दाखला
- शपथपत्र
swadhar yojana 2024 साठी अर्ज कसा करावा?
महाराष्ट्र स्वाधार योजनेसाठी अर्ज करण्यासाठी, खाली दिलेल्या स्टेप्स लक्षपूर्वक वाचून , तुम्ही या योजनेचा लाभ घेऊ शकाल.
- योजनेसाठी अर्ज करण्यासाठी, प्रथम महाराष्ट्र समाज कल्याण विभागाच्या swadhar yojana official website ला भेट द्या.
- जेव्हा तुम्ही वेबसाइटवर प्रवेश करता तेव्हा मुख्यपृष्ठ तुमच्या समोर दिसेल. येथे, तुम्ही स्वाधार योजना PDF निवडणे आवश्यक आहे. ते प्रथम डाउनलोड करणे आवश्यक आहे.
- पीडीएफ डाऊनलोड करण्याची लिंक आम्ही इथे दिली आहे, तुम्हाला हवी असेल तर तुम्ही येथूनही डाउनलोड करू शकता.
- डाउनलोड केल्यानंतर, तुम्हाला फॉर्म काळजीपूर्वक भरावा लागेल. त्यानंतर, फॉर्मसह तुमच्या सर्व कागदपत्रांच्या छायाप्रती संलग्न करा आणि समाज कल्याण विभागाच्या कार्यालयात जमा करा.
महाराष्ट्र स्वाधार योजनेत तुम्हाला किती आर्थिक मदत मिळेल ?
- बोर्डिंग सुविधेसाठी 28 हजार रुपये.
- राहण्याच्या सुविधेसाठी 15 हजार रुपये.
- वैद्यकीय आणि अभियांत्रिकी अभ्यासक्रमासाठी विद्यार्थ्यांना 5,000 रु.
- इतर शाखांमध्ये प्रवेश घेण्यासाठी 5,000 रुपये अतिरिक्त दिले जातील.
मित्रांनो, तुम्हाला महाराष्ट्र स्वाधार योजना बद्दल दिलेली माहिती कशी वाटली? तुम्ही आम्हाला कमेंट करून सांगू शकता. या लेखाबाबत तुमच्या काही सूचना असतील तर तुम्ही आम्हाला कमेंट करून सांगू शकता. मित्रांनो, अशा सरकारी योजनांशी संबंधित अपडेट माहिती मिळवण्यासाठी आमच्या https://yojanaparichay.com/ या वेबसाइटला भेट देत रहा.
FAQ
महाराष्ट्र Swadhar Yojana काय आहे?
महाराष्ट्र राज्य सरकारची swadhar yojana ही एक अशी योजना आहे ज्यामध्ये अनुसूचित जाती आणि नवबोध प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांना त्यांचे शिक्षण पूर्ण करण्यासाठी सरकारकडून आर्थिक मदत मिळते.
स्वाधार योजनेंतर्गत किती रक्कम दिली जाईल?
स्वाधार योजनेंतर्गत दरवर्षी 51000 रुपये दिले जातील.
महाराष्ट्र स्वाधार योजनेसाठी अर्ज कसा करता येईल?
महाराष्ट्र स्वाधार योजनेसाठी अर्ज करण्यासाठी, तुम्हाला प्रथम अधिकृत वेबसाइटवरून अर्ज प्राप्त करणे आवश्यक आहे. त्यानंतर, ते पूर्ण करून समाजकल्याण कार्यालयाकडे पाठवावे लागेल.
स्वाधार योजनेचा अर्ज भरल्यानंतर, जमा कुठे करणार?
तुम्ही अर्ज भरल्यानंतर, कोणतेही आवश्यक कागदपत्रे जोडून आणि संपूर्णपणे पूर्ण केल्यानंतर तो तुम्हाला समाज कल्याण कार्यालयाकडे जमा करावा लागेल .